Kazaya karışan araç sahiplerinin hukuki sorumluluğu, aracın başkalarına kısa bir süre olmamak kaydı ile kiralanması halinde ortadan kalkar.

17. Hukuk Dairesi         2015/14635 E.  ,  2018/11138 K.

“İçtihat Metni”

MAHKEMESİ :Asliye Hukuk Mahkemesi

Taraflar arasındaki tazminat davasının yapılan yargılaması sonunda verilen hükmün temyizen tetkiki davalılar …, … A.Ş., … vekilleri tarafından talep edilmiş, davalı … vekilince de duruşma istenmiş olmakla duruşma için tayin edilen 20.11.2018 Salı günü taraflardan gelen olmadı. Temyiz dilekçelerinin süresi içinde verildiği anlaşıldıktan sonra vaktin darlığından dolayı işin incelenerek karara bağlanması başka güne bırakılmış dosya incelendi, gereği düşünüldü.
-K A R A R-
Davacılar vekili, davalıların sürücü, işleten firma, malik ve trafik sigortacısı olduğu aracın müvekkillerin oğlu ve kardeşi yaya … ’ye çarpması sonucu meydana gelen kazada desteğin vefat ettiğini belirterek davacı baba … için 30.000,00 TL, davacı anne … için 30.000,00 TL, davacı kardeş … için 30.000,00 TL olmak üzere toplam 90.000,00 TL manevi tazminatın … şirketi hariç tüm davalılardan, fazlaya ilişkin hakları saklı kalmak kaydıyla davacı anne ve baba için ayrı ayrı 5.000,00 TL destekten yoksun kalma tazminatının kaza tarihinden itibaren yasal faizi ile birlikte tüm davalılardan müştereken ve müteselsilen tahsilini istemiş, ıslah dilekçesiyle davacı anne ve baba için maddi taleplerini yükseltmiştir.
Davalı … davaya cevap vermemiş, diğer davalılar vekilleri, davanın reddini savunmuştur.
Mahkemece, iddia, savunma ve toplanan kanıtlara göre; manevi tazminat isteminin kısmen kabulü ile davacı anne ve baba için ayrı ayrı 10.000,00 TL manevi tazminatın, davacı
kardeş için 5.000,00 TL manevi tazminatın, maddi tazminat isteminin kabulü ile davacı baba için 10.388,59 TL, davacı anne için 11.294,85 TL maddi tazminatın tahsiline karar verilmiş; hüküm, davalı … şirketi vekili, davalı … vekili, davalı … vekili tarafından temyiz edilmiştir.
1-Dosya içerisindeki bilgi ve belgelere, mahkeme kararının gerekçesinde dayanılan delillerin tartışılıp, değerlendirilmesinde bir usulsüzlük bulunmamasına göre davalı … şirketi vekili ile davalı … vekilinin tüm, davalı … A.Ş vekilinin aşağıdaki bendin kapsamı dışında kalan ve yerinde görülmeyen sair temyiz itirazlarının reddine karar vermek gerekmiştir.
2-Dava, trafik kazasından kaynaklanan destekten yoksun kalma tazminatı ve manevi tazminat istemine ilişkindir. 2918 Sayılı …’nu hükümlerine göre, trafik kaydı “işleteni” kesin olarak gösteren bir karine değilse de onun kim olduğunu belirleyen güçlü bir kanıt niteliğindedir. Ancak, trafik kaydına rağmen işletenliğin 3. kişi üzerinde bulunmasını engelleyen bir yasa hükmü yoktur. Aynı yasanın 3. maddesinde “işleten araç sahibi olan veya mülkiyeti muhafaza kaydıyla satışta alıcı sıfatıyla sicilde kayıtlı görülen veya aracı uzun süreli kiralama, ariyet veya rehin gibi hallerde kiracı, ariyet veya rehin alan kişidir. Ancak, ilgili tarafından başka bir kişinin aracı kendi hesabına ve tehlikesi kendisine ait olmak üzere işlettiği ve araç üzerinde fiili tasarrufu bulunduğu ispat edilirse, bu kimse işleten sayılır.” şeklinde tanımlanmıştır. Aynı Kanunun 85. maddesinde ise, “Bir motorlu aracın işletilmesi bir kimsenin ölümüne veya yaralanmasına yahut bir şeyin zarara uğramasına sebep olursa, motorlu aracın bir teşebbüsün ünvanı veya işletme adı altında veya bu teşebbüs tarafından kesilen bilet ile işletilmesi halinde, motorlu aracın işleteni ve bağlı olduğu teşebbüsün sahibi,doğan zarardan müştereken ve müteselsilen sorumlu olurlar.” hükmüne yer verilmiştir.
Bu yasal düzenleme karşısında, kazaya karışan araçların meydana getirdikleri zararlardan araç sahiplerinin hukuken sorumlu olacağı ilkesi benimsenmiş ise de, araç malikleri tarafından herhangi bir sebeple yararlanılması için bir başka kimseye devir edilmesi halinde (kısa bir süre için kiralanmaması kaydıyla) artık üzerindeki fiili hakimiyeti kalmaması ve bu sebeple ekonomik yönden de yararlanma olanağının kalktığı durumlarda, o aracı kaza sırasında fiili hakimiyeti altında bulunduran ve ondan iktisaden yararlanan kimsenin işleten sıfatıyla meydana gelen zarardan sorumlu tutulması gerekir. Somut olayda, davalı … adına trafikte kayıtlı olan… plakalı aracın sürücüsü davalı …’nin davalı … Taşımacılık A.Ş’nin çalışanı olduğu ve işleten sıfatı bulunduğu iddia edilmiş ise de davalı … Taşımacılık A.Ş vekili yargılama aşamasında müvekkilinin işleten sıfatı bulunmadığını ileri sürmüş, mahkeme tarafından bu konuda yeterli bir araştırma yapılmamıştır.
O halde; mahkemece, yukarıda açıklandığı üzere trafik kaydına göre malik olmayan kişi ya da hükmi şahsiyetlerin gerçekte aracın işleteni olduğu hususunda ispat yükünün davacı taraf üzerinde olduğu hususu da göz önünde bulundurularak, davacı yanın bu yöndeki delillerinin sorulması, buna göre taraflar (araç kayıt maliki ve davalı şirket) arasında tanzim edilen sözleşme olup olmadığı, varsa sözleşme şartlarının ne olduğu, davalı …’ün davalı … Taşımacılık A.Ş adına taşımacılık yapıp yapmadığı, davalı aracının bu şirket adına ne şekilde çalıştığı, sonuç olarak yukarıda açıklanan ilkeler ışığında davalı… Taşımacılık A.Ş’nin işletenlik sıfatının bulunup bulunmadığı, dolayısıyla davalının pasif husumet ehliyetinin varlığı hususları tartışılarak sonucuna göre karar verilmesi gerekirken eksik incelemeyle yazılı şekilde hüküm kurulması isabetli görülmemiştir.
SONUÇ: Yukarıda (1) nolu bentte açıklanan nedenlerle davalı … şirketi vekili ile davalı … vekilinin tüm, davalı… Taşımacılık A.Ş vekilinin sair temyiz itirazlarının REDDİNE, (2) nolu bentte açıklanan nedenlerle davalı… Taşımacılık A.Ş vekilinin temyiz itirazlarının kabulü ile hükmün BOZULMASINA, duruşmada vekille temsil olunmayan davacılar ile davalı… Taşımacılık A.Ş. yararına vekalet ücreti takdirine yer olmadığına, aşağıda dökümü yazılı 2.021,43 TL kalan harcın temyiz eden davalılar … ile Hür … A.Ş’den alınmasına, peşin alınan harcın istek halinde temyiz eden davalı… Taşımacılık A.Ş.’ye geri verilmesine 22/11/2018 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.